बद्धकोष्ठतेमुळे आतड्यात कॅन्सर होण्याचा धोका:वयाच्या 45 नंतर प्रत्येक वर्षी चाचणी करून घ्या; वाचा, टाळण्याचे 8 उपाय

कोलन किंवा कोलोरेक्टल कॅन्सर. हे मोठ्या आतड्यात किंवा गुदाशय म्हणजेच गॅस्ट्रो आतड्याच्या शेवटच्या भागात आढळते.

भारतीयांमध्ये त्याचे प्रमाण वाढत आहे. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च अर्थात ICMR च्या अहवालानुसार, 2020 मध्ये कोलोरेक्टल कर्करोगाची 19 लाख नवीन प्रकरणे नोंदवली गेली.

वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) ने कोलन कॅन्सर जागृतीसाठी मार्च महिना निवडला आहे.

डॉ. अमनजीत सिंग, डायरेक्टर आणि कोलोरेक्टल सर्जरी एक्सपर्ट, इन्स्टिट्यूट ऑफ डायजेस्टिव्ह अँड हेपॅटोबिलरी सायन्सेस, मेदांता गुरुग्राम म्हणतात की,

मेदांता येथे गेल्या पाच-सात वर्षांत कोलन कॅन्सरचे रुग्णही वाढले आहेत. पूर्वी आमच्याकडे वर्षभरात दीडशे रुग्ण येत असत. आता वर्षभरात 130 रुग्ण केवळ शस्त्रक्रियेसाठी येत आहेत.

सुरुवातीच्या टप्प्यातील कर्करोग असलेल्या रुग्णांची संख्या म्हणजे वेळेवर उपचार करून बरे होऊ शकणाऱ्या रुग्णांची संख्या 300-400 च्या दरम्यान आहे.

डॉ. अमनजीत सिंग यांच्या म्हणण्यानुसार, बहुतेक प्रकरणांमध्ये रुग्ण त्यांच्यापर्यंत पोहोचतो तेव्हा त्याची प्रकृती गंभीर बनेलेली असते. तो कर्करोगाच्या शेवटच्या टप्प्यात असतो. यानंतर आमच्याकडे ऑपरेशन करण्याशिवाय पर्याय राहत नाही.

प्रश्‍न: भारतात आतड्यांचा कर्करोग वाढण्याचे कारण काय आहे?

उत्तर: कोलन कॅन्सर हा अमेरिका आणि इंग्लंडमधील तिसरा सर्वात सामान्य कर्करोग आहे. अमेरिकन कॅन्सर सोसायटीच्या मते, 2023 च्या सुरुवातीलाच कोलन कॅन्सरची 106,970 प्रकरणे समोर आली होती. इंग्लंडबद्दल बोलायचे झाले तर येथे वर्षभरात 50 हजार केसेस येतात. या दोन देशांच्या तुलनेत भारतात पाच वर्षांपूर्वीपर्यंत आतड्याच्या कर्करोगाचे प्रमाण खूपच कमी होते.

आपल्या जीवनशैलीत पाश्चात्य संस्कृतीचा समावेश होताच आपणही त्याला बळी पडू लागलो. जसे-

• आपण गहू, जव, मका आणि अख्ये धान्य, कडधान्ये, गाजर, बीटरूट इत्यादी उच्च फायबरयुक्त पदार्थांचे सेवन कमी केले आहे. त्याऐवजी आपण जंक आणि फास्ट फूडकडे वळलो आहोत.
• मांसाहार करणाऱ्यांची संख्या वाढली आहे. नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हेच्या अहवालानुसार दक्षिण भारतातील 90% लोक मांसाहारी आहेत. दुसरीकडे, यूएन फूड अँड अॅग्रीकल्चर ऑर्गनायझेशनच्या अहवालानुसार, भारतातील 42% लोकांनी मांसाहार करायला सुरुवात केली आहे. अशा परिस्थितीत, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे की, लाल मांस म्हणजे मटण, डुकराचे मांस आणि प्रक्रिया केलेले मांस कर्करोगजन्य आहे. त्यात ऊतींचे कर्करोगाच्या ऊतींमध्ये रूपांतर करण्याची शक्ती आहे.
• चीज, लोणी, बर्गर, पिझ्झामध्ये हेवी क्रीम यांसारखे जास्त फॅट असलेले दुग्धजन्य पदार्थ खाणे ही भारतीयांची सवय झाली आहे. या सर्वांचा रोजच्या आहारात समावेश झाला. यामुळे बद्धकोष्ठता आणि पोटाशी संबंधित इतर समस्या देखील उद्भवतात. योग्य वेळी उपचार न केल्यास कर्करोग होऊ शकतो.
• दारू आणि सिगारेट ओढणाऱ्यांची संख्याही वाढली आहे.
• आर्थिक संशोधन संस्था ICRIER आणि कायदा सल्लागार संस्था PLR चेंबर्सच्या अहवालानुसार, देशभरात सुमारे 16 कोटी लोक दारू पितात. ते आरोग्यासाठी हानिकारक आहे याकडे लोक दुर्लक्ष करू लागले. त्यांच्यासाठी ते फक्त स्टेटस सिम्बॉल बनले.

प्रश्न: आतड्याच्या कर्करोगासाठी काही विशिष्ट वय आहे का?

उत्तर: निश्चित वय नाही. जुन्या काळी लोक अन्नाबाबत जागृत होते. भरड धान्य खायचे. वेळेवर झोपायचे आणि व्यायाम करायचे. म्हणूनच त्या काळी वृद्धांनाच कोलन कॅन्सर होत असे. तेही जेव्हा वाढत्या वयात आतडे आणि यकृत थोडे कमजोर व्हायचे.

आता तसे नाही. आपण आधी सांगितल्याप्रमाणे वाईट जीवनशैलीमुळे कोलन कॅन्सरचे प्रमाण वाढले आहे. त्यामुळे वयाच्या 45 वर्षांनंतरही त्याचा धोका कायम आहे.

प्रश्न: माझ्या कुटुंबातील एखाद्याला कर्करोग असल्यास, मला कर्करोग होण्याची शक्यता किती आहे?

उत्तर : कर्करोग होण्याची अनेक कारणे आहेत. यामध्ये अनुवांशिक घटक देखील आहे, परंतु हे केवळ 1% ते 2% प्रकरणांमध्ये दिसून आले आहे, जेथे कर्करोग कुटुंबातील सदस्यांना हस्तांतरित केला जात आहे. हीच आकडेवारी कोलन कर्करोगाच्या बाबतीतही लागू होते. त्याच वेळी, अमेरिकेच्या नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ कॅन्सरच्या मते, आनुवंशिक कारणांमुळे कोलन कर्करोग होण्याची शक्यता 2.5% ते 5% दरम्यान आहे.

प्रश्न: कोलन कॅन्सरची लक्षणे कोणती?

उत्तरः

कोलन कॅन्सरमध्ये स्टूलसोबत रक्त येण्याची किंवा गुदाशयात (जठराच्या शेवटच्या भागात) रक्तस्त्राव होण्याची समस्या असते. म्हणूनच थोडं किंवा जास्त स्टूल जात असताना जेव्हा जेव्हा रक्त येते तेव्हा त्याकडे दुर्लक्ष करण्याऐवजी डॉक्टरांकडे जा.

आहार किंवा व्यायामात कोणताही बदल न करता अचानक वजन कमी होत असेल तर ही चिंतेची बाब आहे. कोलन कर्करोगाच्या बाबतीत हे देखील एक लक्षण आहे. म्हणूनच वजन कमी होण्याचे कारण तात्काळ शोधा.

कोलन कॅन्सरमुळे पचन नीट होत नाही. अशा स्थितीत वारंवार पोट फुगण्याची समस्या उद्भवू शकते.

तुम्हाला अनेकदा खालच्या ओटीपोटात वेदना किंवा पेटके वाटत असल्यास सावध राहा. काही प्रकरणांमध्ये, ही लक्षणे काही दिवस सतत राहतात.

आतड्यांच्या हालचालीतही बदल जाणवतो. इंग्रजीत याला change in bowl habit म्हणतात. जेव्हा असे होते तेव्हा अचानक बद्धकोष्ठता येते किंवा लूज मोशनची समस्या असू शकते. हे देखील कोलन कर्करोगाचे लक्षण आहे.

या आजाराचे रुग्ण अशक्त होतात. अशा परिस्थितीत जर तुम्हाला अनेकदा अशक्तपणा वाटत असेल किंवा थोडेसे काम करूनही थकवा जाणवत असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

कोलन कॅन्सर कधीकधी अयोग्य कोलन क्लीनिंगमुळे होऊ शकतो. जेव्हा तुम्हाला पुन्हा पुन्हा शौचालयात जाण्याची गरज भासते. पॉटी केल्यानंतरही पोट साफ होत नसेल तर ते कोलन कॅन्सरचे लक्षण असू शकते.

वारंवार उलट्या होणे, मळमळ होणे हे कोलन कॅन्सरचे लक्षण असू शकते.

प्रश्न: कोलन कॅन्सर टाळण्यासाठी आपण आपल्या सवयींमध्ये काय सुधारणा केली पाहिजे?

उत्तर:

1. 45 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या प्रत्येकाने वर्षातून एकदा कोलन कॅन्सरची तपासणी केली पाहिजे.
2. जंक, फास्ट फूड आणि स्ट्रीट फूडचे सेवन कमी करा. जीवनसत्त्वे, खनिजे, फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्स असलेल्या अन्नामध्ये भाज्या आणि संपूर्ण धान्यांचा समावेश करा. हे आतडे आणि कोलन निरोगी ठेवण्यास मदत करतील.
3. तुमचा ताण कमी करण्यासाठी योग किंवा ध्यान करा. आवश्यक असल्यास मानसशास्त्रज्ञांना भेटा.
4. मधुमेहाच्या रुग्णांनी योग्य उपचार घ्यावेत, कारण शरीरातील इन्सुलिनच्या प्रतिकारामुळे कोलोरेक्टल कॅन्सर होऊ शकतो.
5. बद्धकोष्ठतेची समस्या असल्यास त्याकडे दुर्लक्ष करू नका, डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
6. खूप पाणी प्या. पाणी म्हणजे फक्त पाणी प्या, त्याच्या जागी ज्यूस, नारळ पाणी घेऊ नका.
7. अल्कोहोल आणि ड्रग्जपासून दूर राहा. जर एखादी व्यक्ती दारू पूर्णपणे सोडू शकत नसेल तर हळूहळू त्याचे प्रमाण कमी करा आणि सवय सुधारा.
8. सिगारेट ओढणे सोडा, तंबाखूमुळे तुमचेही नुकसान होईल.

प्रश्न: कोलन कॅन्सरवर उपचार करता येतात का?

उत्तर: डॉ. अमनजीत सिंग म्हणतात की, कोलन कॅन्सरच्या स्टेजवर अवलंबून रेडिएशन थेरपी आणि केमोथेरपी दिली जाते.

आवश्यक असल्यास, ट्यूमर काढून टाकण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली जाते. शस्त्रक्रियेसाठी लॅप्रोस्कोपिक आणि रोबोटिक दोन्ही तंत्रे वापरली जातात.

प्रश्न: कोलन कर्करोगाच्या उपचारांबद्दल सर्वात धोकादायक गोष्ट कोणती आहे?

उत्तर: इतर कर्करोगांप्रमाणे, कोलन कर्करोग देखील त्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात आढळून येत नाही. असे होण्यामागे 2 मुख्य कारणे आहेत-

स्क्रीनिंग कार्यक्रम आणि जनजागृतीच्या अभावामुळे आपल्या देशातील बहुतांश कर्करोग हे शेवटच्या टप्प्यावर आढळून येतात.

कोलन कर्करोगाच्या बाबतीत, लक्षणे पोटाच्या आजारांपासून सुरू होतात. आम्लपित्त, छातीत जळजळ, अल्सरेटिव्ह कोलायटिस यासारख्या आजारांना आपण हलकेच घेतो आणि घरगुती उपायांनी ते बरे करण्याचा प्रयत्न करतो. काही वेळा यामुळे परिस्थिती गंभीर बनते.